Wikimedia

UZ 2007-8


UZ 2007-7 UZ 2007-9


Uchwała Zarządu Stowarzyszenia Wikimedia Polska

nr 8/2007

z dnia 10 marca 2007 roku


o "Opis dotychczasowych działań Stowarzyszenia Wikimedia Polska z siedzibą w Łodzi podejmowanych na rzecz pożytku publicznego wraz ze sprawozdaniem z jego dotychczasowej działalności"


Wstęp

Stowarzyszenie powstało we wrześniu 2005 roku, jako polski partner Wikimedia Foundation Inc. w celu wyrównywania szans w dostępie do wiedzy, oraz promocji działalności charytatywnej i wolontariatu za pomocą projektów opartych o technologię wiki, a w szczególności za pomocą projektu „Wikipedia.” Stowarzyszenie łączy użytkowników projektu „Wikipedia” i projektów pokrewnych, ludzi którzy utworzyli polską wersję „Wikipedii”. Stowarzyszenie powstało w oparciu o wcześniej istniejącą społeczność związaną z projektem.

Wikipedia to wielojęzyczna encyklopedia internetowa, która jest tworzona dobrowolnie przez internautów-wolontariuszy i pozwala na czytanie i edycję artykułów każdemu użytkownikowi dowolnej przeglądarki internetowej, bez żadnych opłat i konieczności oglądania reklam. Dostępna jest ona pod adresem http://www.wikipedia.pl i http://pl.wikipedia.org. Wikipedia jako całość ma ponad 5 milionów artykułów we wszystkich edycjach językowych, których jest aktualnie ok. 120.

Dzięki pracy wolontariuszy Wikipedia stała się prawdopodobnie największym międzynarodowym projektem opierającym się na pracach wolontariatu, w szczególności w zakresie gromadzenia, przetwarzania, redagowania i udostępniania wiedzy. Cała zawartość Wikipedii jest dostępna na wolnej licencji GNU FDL (GNU Free Documentation License) zezwalającej każdemu zainteresowanemu na dowolne rozpowszechnianie i edycję już istniejących artykułów. Każdy może też dowolnie wykorzystywać teksty i grafiki z niej pochodzące, nawet w celach komercyjnych, bez potrzeby pytania o zgodę. Jedyny warunek to przestrzeganie licencji GNU FDL, która wymaga objęcia wszystkich pochodnych tekstów tą samą licencją oraz podania źródła i autorów.

Wikipedia działa w oparciu o oprogramowanie MediaWiki funkcjonujące w sieci na ponad 300 serwerach internetowych znajdujących się w USA, Francji, Holandii, Niemczech i Korei Południowej. Oprogramowanie to umożliwia dodawanie treści do serwisów na nim opartych w „locie” za pomocą zwykłej przeglądarki internetowej. Dodanie nowej treści sprowadza się do kliknięcia w zakładkę „edytuj” widoczną na każdej podstronie serwisu, wpisanie treści i kliknięcie klawisza „zapisz”. Oprogramowanie MediaWiki jest rozwijane tak jak Wikipedia – przez grono programistów-wolontariuszy i jest dostępne na wolnej licencji GPL (GNU General Public License). Wikipedia to encyklopedia, którą:

  1. każdy może redagować - znaczy to, że każdy po wejściu stronę dowolnego hasła natychmiast może je zmienić
  2. sprzyja współpracy - w Wikipedii każdy tekst może pisać dowolna liczba osób, z których każda może do niego wnieść inne spojrzenie; w efekcie osiągnięcie docelowego wyniku wymaga zrozumienia odmiennych spojrzeń, uwzględnienia różnych racji i umiejętności dialogu
  3. jest prosta w edycji - nie trzeba znać języka HTML, całą składnię formatowania tekstu można poznać w kilka minut, ponieważ jest oparta na intuicyjnych, łatwych do zapamiętania znacznikach
  4. nikt nie może sobie rościć praw do tekstów - są one własnością ogółu, dzięki zapisom wolnej licencji
  5. jest pierwszym na świecie eksperymentem, który łączy w sobie całkowitą swobodę edycji stron, wolność i zawartość stricte encyklopedyczną
  6. jest aktualna - można uaktualniać w niej zapisy nawet w ciągu godziny od zaistnienia nowego zdarzenia; można także umieszczać hasła, które "są na czasie".

Obok Wikipedii powstały projekty pomocnicze i dopełniające działające na tych samych zasadach, tzn. dostępne bezpłatnie na wolnej licencji GNU FDL i wypełniane treścią przez internautów-wolontariuszy. Są to:

Wszystkie te projekty spełniają podwójną funkcję edukacyjną:

  • z jednej strony stanowią one źródło wiedzy dostępne dla każdej osoby,
  • z drugiej strony stanowi miejsce, w którym każdy może się swoją wiedzą podzielić.

Projekty te motywują do nauki, do uzyskiwania wiedzy z określonych dziedzin, promują edukację, uczą współpracy, obiektywizmu, poszanowania praw autorskich.

Polska Wikipedia

Polska Wikipedia została założona 26 września 2001 roku, w kilka miesięcy po wersji anglojęzycznej. Początkowo, jako samodzielny projekt umieszczona była pod adresem wiki.rozeta.com.pl. 12 stycznia 2002, zgodnie z sugestią twórców wersji angielskiej, została przyłączona do projektu międzynarodowego i przeniosła się na http://pl.wikipedia.com.

W sierpniu 2005 roku ludzie skupieni wokół polskiej Wikipedii postanowili ukonstytuować swoją społeczność i wtedy zostało założone, a 15 listopada tego samego roku zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Wikimedia Polska, którego celem jest reprezentowanie i wspieranie projektów Fundacji Wikimedia, a także działanie na rzecz rozwoju społeczności skupionej wokół tych projektów.

Obecnie polska Wikipedia posiada ponad 350 000 artykułów, co czyni ją jedną z największych edycji językowych Wikipedii - znajduje się na 4. miejscu (po edycjach: angielskiej, niemieckiej i francuskiej). Polska Wikipedia nie jest prostym tłumaczeniem Wikipedii anglojęzycznej, lecz tworzy ją autonomiczna polskojęzyczna społeczność, której nie są narzucane żadne odgórne wymagania co do treści, oprócz czterech podstawowych reguł:

  • pisania encyklopedycznym stylem z zachowaniem neutralnego punktu widzenia,
  • podawania treści, które można zweryfikować w innych źródłach,
  • nie umieszczania wyników własnych badań i przemyśleń, które wcześniej nie zostały nigdzie indziej opublikowane, ale jednocześnie
  • przestrzegania dobrych obyczajów i polskiego prawa – w szczególności prawa autorskiego.

Większość artykułów w polskojęzycznej Wikipedii została napisana przez członków polskojęzycznej społeczności, tylko niewielki odsetek stanowią tłumaczenia z innych języków, które też zwykle nie są dosłowne, lecz dostosowane do potrzeb polskiego czytelnika. Polskojęzyczna społeczność Wikipedii składa się głównie z osób zamieszkałych w Polsce, w projekcie uczestniczą też przedstawicieli polonii, dla których jest to forma kontaktu z polskością, a także niewielka grupa obcokrajowców, którzy nauczyli się języka polskiego.

O aktualnym znaczeniu projektu świadczą poniższe statystyki:

  • Liczba odwiedzin ok. 3,7 miliona unikalnych użytkowników miesięcznie, tj. ok. 30% wszystkich internautów w Polsce, co daje 8. miejsce wśród wszystkich polskich serwisów internetowych (wg. badań PBI: http://panel.pbi.org.pl/wyniki.php)
  • Polska Wikipedia plasuje się na pierwszym miejscu pod względem liczby odsłon i użytkowników w kategorii edukacja. Do tego należałoby jeszcze doliczyć serwisy, które w dużym stopniu bazują na Wikipedii - ich główna zawartość to kopia Wikipedii - servis.pl, nauka.pl i podobne.
  • Liczba edytujących polską Wikipedię (wg wewnętrznej statystki http://stats.wikimedia.org/PL/ChartsWikipediaPL.htm):
    • wszystkich: ponad 4000 osób miesięcznie,
    • od czasu do czasu: (więcej niż 5 edycji w miesiącu): ok 1500,
    • stale: (więcej niż 100 edycji w miesiącu): ok 300.

Podstawowy i stały zakres działań Stowarzyszenia Wikimedia Polska

Zgodnie ze Statutem Stowarzyszenia (Art. 8), jego podstawowymi celami są:

  1. Wyrównywanie szans w dostępie do wiedzy ogólnej oraz szczegółowej z dziedzin nauki, kultury, edukacji oraz sztuki.
  2. Promocja i organizacja wolontariatu oraz działalności charytatywnej.

Do stałego zakresu działania Stowarzyszenia Wikimedia Polska należy reprezentowanie, wspieranie i promocja polskojęzycznych projektów Wikimedia, wymienionych w rozdziale 2., a także działanie na rzecz harmonijnego rozwoju społeczności skupionej wokół tych projektów. Stowarzyszenie wzięło pod swoje skrzydła także Wikipedię i Wikisłownik w języku kaszubskim. Działania te polegają na:

  1. dbaniu o dobry wizerunek projektów w polskich mediach
  2. podejmowanie różnego rodzaju działań promocyjnych – od konferencji prasowych do akcji ulotowych i plakatowych
  3. organizowaniu różnych form spotkań członków społeczności projektów Wikimedia
  4. wspieranie gromadzenia materiałów potrzebnych do tworzenia treści projektów Wikimedia
  5. wspierania różnych form dystrybuowania tych treści.

Oprócz tego Stowarzyszenie Wikimedia Polska współpracuje z innymi organizacjami o podobnych celach, uczestnicząc we wspólnych przedsięwzięciach mających na celu wyrównywanie szans w dostępie do wiedzy, zwłaszcza poprzez promowanie „uwalniania” wiedzy i innych wytworów kultury w oparciu o licencje, gwarantujące wolność korzystania i dystrybucji.

Relacje między Stowarzyszeniem Wikimedia Polska i Fundacją Wikimedia

Stowarzyszenie Wikimedia Polska jest na podstawie odrębnej umowy (załącznik 2.) jedynym oficjalnym partnerem na terenie Polski, amerykańskiej Wikimedia Foundation, organizacji non-profit zarejestrowanej w stanie Floryda, Stanów Zjednoczonych Ameryki. Umowa ta zezwala m.in. na posługiwanie się w ściśle określonym zakresie nazwami i znakami towarowymi „Wikimedia” i „Wikipedia” na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, które stanowią własność Fundacji. Fundacja utrzymuje serwery dzięki którym działa Wikipedia i inne projekty Wikimedia. Czyni to ją podmiotem odpowiedzialnym za poprawne funkcjonowanie projektów oraz pośrednio odpowiedzialnym za zamieszczane w nich treści (funkcja usługodawcy).

Stowarzyszenie Wikimedia Polska nie jest właścicielem serwerów na których działają projekty. Nie jest też w żaden sposób odpowiedzialne za zamieszczane w nich treści. Stowarzyszenie nie ma żadnego prawa ingerowania w projekty oraz ich zamykania i otwierania nowych.

Z punktu widzenia Fundacji, Stowarzyszenie Wikimedia Polska jest instytucją pomocniczą, która łączy społeczności polskojęzycznych projektów Wikimedia z Fundacją, a także realizuje w porozumieniu z Fundacją część jej celów na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. W szczególności Stowarzyszenie pośredniczy w kontaktach między tymi społecznościami oraz Fundacją, oraz może pośredniczyć w kontaktach polskich podmiotów gospodarczych i instytucjonalnych z Fundacją. Stowarzyszenie stara się też reprezentować interesy społeczności polskojęzycznych projektów Wikimedia w Fundacji.

Historia działań Stowarzyszenia

Historia Stowarzyszenia zaczęła się na I zlocie Wikimedia Polska, który miał miejsce w Krakowie, w dniach 13-14 sierpnia 2005. Powstała w tym czasie 26-osobowa grupa członków założycieli, którzy ustalili wstępną wersję statutu i wybrali władze przyszłego Stowarzyszenia. Stowarzyszenie zostało zarejestrowane 15 listopada 2005 w Łodzi.

Jak dotąd ze Stowarzyszenia nie odszedł żaden członek i żaden nie został też skreślony. Zgodnie ze statutem weryfikacja członkostwa odbywa się raz do roku na koniec pierwszego kwartału roku, na podstawie faktu wpłacenia składki za dany rok. Ostatnia taka weryfikacja miała miejsce 31 marca 2006, kiedy to członkami stowarzyszenia były 43 osoby. Aktualnie do stowarzyszenia należą 52 osoby. W wyniku aktualnie trwającej akcji promocyjnej akces do Stowarzyszenia zgłosiło kolejne 18 osób.

Dotychczasowe działania Stowarzyszenia w zakresie wspierania gromadzenia materiałów

  1. Wikikonkurs: - jest to inicjatywa polegająca na częściowym finansowaniu kosztów projektów zgłaszanych przez edytorów Wikipedii i innych projektów Wikimedia – nie jest to opłata za pracę na rzecz tych projektów, lecz pokrywanie kosztów pośrednich typu: przejazdy, opłaty za dostęp do archiwów i muzeów, koszty kopiowania i fotografowania. O przyznawaniu środków decyduje trzyosobowa komisja konkursowa, która wybiera najciekawsze i najbardziej obiecujące projekty. W 2006 r. w ramach tego konkursu wydano 805,19 zł na 8. projektów:
    • Wyjazd do Muzeum „Zamek Sułkowskich w Bielsku-Białej”, który zaowocował 37 zdjęciami i jednym artykułem „na medal”
    • Kilka wyjazdów do różnych parków narodowych w celu ich opisania i wzbogacenia Wikipedii zdjęciami z tych parków – wykonano 134 zdjęcia i poszerzono treść kilku artykułów.
    • Wyjazd do jaskiń krasowych na Słowacji – 208 zdjęć i 4 obszerne artykuły w Wikipedii.
    • Wyjazd na 43. Tydzień Kultury Beskidzkiej do Żywca - bezpośrednimi korzyściami było 1GB zdjęć przedstawicieli kultur regionalnych z prawie całego świata (Turcja, Anglia, Nowa Zelandia, Polska i wiele innych), które wzbogaciły kilkadziesiąt artykułów w Wikipedii
    • Wyjazd na Międzynarodową Wystawę Psów Rasowych do Poznania, skąd przywieziono wysokiej klasy 171 zdjęcia unikatowych ras psów
    • Kwerenda materiałów na temat działalności Ojców Pallotynów na terenie państwa Polskiego na przestrzeni wieków w Bibliotece Narodowej – w rezultacie powstała seria artykułów o Pallotynach w Polsce oraz wzbogacono Wikiźródła o wiele cennych materiałów źródłowych.
  2. Materiały pozyskano też w ramach współpracy z:
    • Bieługa Expedition - samochodowa wyprawa krajoznawcza po bezdrożach Ukrainy, Kałmucji i Turcji – pozyskano ok. 10 GB zdjęć obiektów przyrodniczych i zabytków kultury z tych terenów – samochody wyprawy miały nalepione logo Wikipedii
    • Mega Club Katowice, w którym występują gwiazdy polskiej sceny muzycznej (Dżem, Kult, Molesta Ewenement, Closterkeller i wiele innych) i który zezwolił na bezpłatne wykonywanie zdjęć w trakcie koncertów, które wzbogacają artykuły o tych zespołach w Wikipedii.
    • Dział Promocji Urzędu Miasta Katowice – dostęp do wybranych zdjęć wykonywanych na zlecenie Urzędu, kolekcja skanów kilkuset historycznych pocztówek ukazujących dawne Katowice
    • Urząd Wojewódzki w Katowicach – dostęp do bogatej dokumentacji zabytkowego budynku Sejmu Śląskiego, obecnej siedziby tego urzędu.
  3. Współpraca z Wrocławskim Centrum Sieciowo-Superkomputerowym zaowocowała nieodpłatnym wypożyczeniem dla Stowarzyszenia serwera, który pełni rolę pomocniczą w stosunku do Wikipedii i innych projektów Wikimedia. Są na nim składowane nieobrobione materiały, działają rozmaite narzędzia diagnozujące ruch w Wikipedii, gromadzące dane statystyczne, czy wykonujące automatycznie określone masowe zmiany w artykułach.

Dotychczasowe działania Stowarzyszenia na rzecz rozwoju społeczności edytorów projektów Wikimedia

Stowarzyszenie zorganizowało od dnia swojego powstania 3 ogólnopolskie spotkania edytorów projektów, na które zapraszane były także osoby z innych środowisk zajmujących się wolną twórczością, a także przedstawiciele społeczności innych wersji językowych projektów Wikimedia. Były to:

  • Jednodniowe spotkanie edytorów „Opłatek Wikimedian”, który miał miejsce 10 grudnia 2005, w Chorzowie – uczestniczyło w nim 25 edytorów Wikipedii, w tym dwóch gości z czeskiej Wikipedii – w trakcie spotkania przedstawiono 5 wykładów na tematy związane z projektami Wikimedia.
  • Trzydniowy Zlot Wikmedia Polska 2006, który odbywał się w dniach 29 kwietnia – 1 maja 2006 we Wrocławiu – uczestniczyło w nim 56 osób, w tym jeden gość z czeskiej Wikipedii, 2 gości z Wikimedia Deutchland, jeden gość z amerykańskiej Fundacji Wikimedia, przedstawiciel Creative Commons Polska i przedstawiciel Fundacji „Nowoczesna Polska” – w trakcie Zlotu przedstawiono kilkanaście wykładów (dwa pełne dni wykładowe), na temat projektów Wikimedia, a także gościnnie na temat Creative Commons Polska i projektu „Wolne Podręczniki”.
  • Jednodniowy, „Zimowy Zlot Wikimedia”, który miał miejsce 16 grudnia 2006, w Chorzowie, w którym uczestniczyło 36 osób, w trakcie którego wygłoszono 4 wykłady oraz poprowadzono dwa zajęcia warsztatowe.

Ponadto Stowarzyszenie, wspólnie z Creative Commons Polska zorganizowało obchody 5- lecia polskiej Wikipedii, które odbyły się 23 września 2006 r. w auli Szkoły Głównej Handlowej. Była to z jednej strony impreza promocyjna, a z drugiej także okazja do spotkania edytorów projektów Wikimedia z osobami spoza tego środowiska. W ramach tych obchodów, swój wykład przedstawił Jimmy Wales, założyciel Wikipedii, dwóch członków zarządu Stowarzyszenia Wikimedia, oraz przedstawiciel Creative Commons Polska. W obchodach tych uczestniczyło 37 członków społeczności polskojęzycznych projektów Wikimedia, dwóch gości z Fundacji Wikimedia oraz kilkunastu przedstawicieli polskich mediów, oraz kilkadziesiąt osób spoza środowiska Wikimedia.

Rutynowo, w trakcie każdego z spotkań odbyły się też Walne Zebrania Stowarzyszenia Wikimedia Polska. Stowarzyszenie z pozyskanych od sponsorów i indywidualnych darczyńców środków sfinansowało wynajem sal i inne koszty pośrednie zlotów, oraz częściowo opłaciło koszty uczestnictwa najmniej zamożnym edytorom projektów Wikimedia, którzy nie mieli dość środków aby przybyć na własny koszt. Łącznie na koszty tych spotkań a także obchodów 5. lecia Wikipedii wydatkowano w 2006 r. 7 174,49 zł.

Działania promocyjne i edukacyjne

Oprócz wspomnianych wyżej obchodów 5. lecia Wikipedii, Stowarzyszenie podjęło następujące działania promocyjne projektów Wikimedia:

  1. Członkowie Stowarzyszenia wygłosili kilka wykładów na konferencjach i zlotach innych organizacji, m.in.:
    • wykład na Festiwalu Nauki w Łodzi, w 2006 r.
    • seria wykładów-szkoleń w szkołach średnich w Poznaniu
    • wykład na Festiwalu Nauki we Wrocławiu, w 2006.
  2. 25-26 listopada 2006 w Zespole Szkół Leśnych w Białowieży odbyła się pierwsza zorganizowana przez Wikimedia Polska WikiAkademia, wykład na temat Wikipedii połączony z warsztatami mającymi przybliżyć uczestnikom mechanizmy działania Wikipedii od strony praktycznej. W imprezie wzięli udział uczniowie i nauczyciele z ZSL, w sumie 25 osób. Podobne działania mają być kontynuowanie w 2007 r.
  3. Członkowie władz Stowarzyszenia udzielili kilkudziesięciu wywiadów prasowych i radiowo-telewizyjnych, których efektem były 2 audycje telewizyjne, kilkanaście radiowych i ponad 30 artykułów prasowych na temat projektów Wikimedia. Do najbardziej znaczących z nich można zaliczyć:
    • Obszerne artykuły w Newsweeku (51-52/2006 i 3/2006), Polityce (44/2006), Rzeczpospolitej (2006-09-09),
    • Wywiady telewizyjne: w: TVN24 (2006-01-15, godz. 15:00), TVP1, (2006-03-28, Teleexpres), TVP2 (2007-01-28, Panorama, godz. 22:20), TVP1 , (2007-02-06 "Kawa czy herbata?).
  4. Wydrukowano i rozprowadzono w bibliotekach na terenie Górnego Śląska 500 zakładek promocyjnych.
  5. Wydrukowano i rozprowadzono w trakcie 5. lecia Wikipedii ok. 200 broszurek o Wikipedii.

Przygotowano projekty ogólnej broszury informacyjnej i dwóch plakatów, które są drukowane w pojedynczych seriach w miarę potrzeb.

Działania służące rozpowszechnianiu treści projektów poza Internetem

Stowarzyszenie Wikimedia Polska, razem z wydawnictwem "Helion" przygotowuje wydanie Wikipedii na DVD. Płyta ta ma być wydana w sposób ściśle przestrzegający licencji GNU FDL i dostępna w sklepach w całym kraju za jeszcze nieustaloną, możliwie jak najniższą cenę. Płyta została przygotowywana przez zespół 13 opłacanych przez firmę Helion osób, którzy byli wspomagani przez grupę wolontariuszy pochodzących ze środowiska Wikimedia. Grupa opłacanych pracowników razem z 38 wolontariuszami dokonała selekcji i uporządkowała hasła z polskiej Wikipedii w wersji z 4 czerwca 2006. Płyta będzie zawierała wszystkie artykuły, które przejdą proces selekcji oraz zawarte w nich najważniejsze grafiki i zdjęcia. Zakończenie prac nad płytą nastąpiło w grudniu 2006. Obecnie firma Helion pozostając w kontakcie ze Stowarzyszeniem przygotowuje tę płytę do tłoczenia i dystrybucji.

Rejestracja i subskrypcja domenStowarzyszenie Wikimedia Polska zarejestrowało polskie domeny internetowe dla wszystkich polskojęzycznych i kaszubskich projektów, które kierują na właściwe adresy serwerów Fundacji Wikimedia, co ułatwia ich odnajdywanie i zwiększa ich oglądalność. Są to:

  • wikipedia.pl
  • wikinews.pl
  • wikicytaty.pl
  • wikibooks.pl
  • wikislownik.pl
  • wikizrodla.pl
  • wikipedijo.pl

W 2006 r. wydano na ten cel 888,80 zł.

Współpraca z innymi organizacjami i wspieranie idei wolnej twórczości

Stowarzyszenie Wikimedia Polska współpracuje z następującymi organizacjami i instytucjami, które posiadają wspólne ze Stowarzyszeniem cele:

Źródło: „https://pl.wikimedia.org/w/index.php?title=UZ_2007-8&oldid=44474”