Źródłosłów 2017/Podsumowanie

Źródłosłów, czyli Zlot Wikiźródeł i Wikisłownika
27–29 października 2017
Poznań

Informacje ogólne

Zlot Wikiźródeł i Wikisłownika, Źródłosłów był pierwszym od 2010 r. osobnym spotkaniem projektów siostrzanych. Z inicjatywą jego zorganizowania wyszła społeczność Wikiźródeł, jednak z inicjatywy Stowarzyszenia zaprosiliśmy do współuczestnictwa także członków drugiego najbardziej dynamicznie się rozwijającego polskiego projektu siostrzanego - Wikisłownika. Celem spotkania było zapewnienie edytorom przestrzeni do omówienia bieżących problemów i wyzwań projektów, wspólnej pracy nad konkretnymi rozwiązaniami, a także wzmocnienia i zmotywowania społeczności, poprzez integrację wolontariuszy.

Spotkanie miało mieć charakter roboczy i być skierowane do doświadczonych edytorów. Dlatego warunkiem uczestnictwa w nim było posiadanie statusu redaktora w Wikisłowniku lub Wikiźródłach. Dzięki temu społeczność miała możliwość skoncentrowania się na pracy nad zaawansowanymi aspektami projektów. Grupy nie rozpraszały się za sprawą obserwatorów lub osób, które potrzebowałyby wprowadzenia w projekt.

W sumie w zlocie wzięło udział 18 osób (+ opiekujący się pracownik SWMPL)

11 wikiskrybów
4 osoby z Wikisłownika
3 osoby zainteresowane w równym stopniu oboma projektami

Organizacja

Organizacją od strony logistycznej (noclegi, wyżywienie, sala konferencyjna, dokumenty itp.) zajmowała się Natalia, przy konsultacji ze społecznością Wikiźródeł. Program merytoryczny był pod opieką przedstawicieli Wikiźródeł i Wikisłownika.

Wnioski

Opracowane na podstawie obserwacji, rozmów z uczestnikami oraz ankiet ewaluacyjnych (które wypełniło 14 z 18 uczestników konferencji, a więc 78%)

Co się udało?

Zlot był dla niektórych członków społeczności okazją do spotkania się ze społecznością Wikimedia po raz pierwszy na żywo (według ankiet - 2 osoby) oraz zwiększył zainteresowanie innymi spotkaniami na żywo wśród 86% uczestników, którzy wypełnili ankiety
sam pomysł na spotkanie się tych społeczności - praca była bardzo intensywna, a w ankietach 86% osób deklaruje chęć ponownego wzięcia udziału w takim zlocie (pozostałe 14% nie jest pewnych)
86% wypełniających ankiety zadeklarowało, że zlot zwiększył ich motywację do zaangażowania w projekty
93% uczestników zgadza się lub zdecydowanie się zgadza, że zlot zwiększył wiedzę na temat projektu, w którym działają
Dzięki zlotowi uczestnicy zdobyli nowe umiejętności, przydatne w projektach - z tym zgadza się 78% osób, które wypełniło ankiety
Według 86% zlot przyniósł konkretne korzyści dla projektu
Zlot sprawił, że 93% uczestników czuje się bardziej zintegrowani ze swoją społecznością
spotkanie w gronie wyłącznie projektów siostrzanych było dobrym pomysłem - na innych ogólnopolskich spotkaniach, zdominowanych przez Wikipedię, edytorzy zainteresowani wyłącznie siostrzanymi nie są zainteresowane dużą częścią programu. Tu przez 2 dni zajmowali się wyłącznie tematami, które ich dotyczą.
100% wypełniających ankiety bardzo dobrze oceniła kontakt z osobą odpowiedzialną za organizację od strony Stowarzyszenia przed zlotem i podczas zlotu
wycieczka na aktualną i głośną wystawę - zdobyła 76% pozytywnych ocen wśród osób, które wypełniły ankietę, była też stosunkowo niedroga oraz (co najważniejsze) była aktywnością, która została zaproponowana przez samych uczestników
informacja o zlocie była dobrze dostępna (85% wypełniających ankiety ocenia ją bardzo dobrze, pozostali - dobrze). Prawdopodobnie dlatego, że Stowarzyszenie informowało całość społeczności, natomiast edytorzy Wikisłownika i Wikiźródeł aktywnie działali wewnątrz swoich społeczności, które najlepiej znają
oddanie programu w całości pod opiekę wikiskrybom i twórcom Wikisłownika. Obie społeczności podeszły do tego inaczej - Wikiźródła przygotowały dobrze zorganizowany, ściśle określony program, z wydzielonymi prezentacjami i wspólną pracą, Wikisłownik na miejscu zdefiniował swoje cele i pracował w aktywnej grupie roboczej. W obu przypadkach uczestnicy pracowali nad programem wspólnie (Wikiźródła przed zlotem, na kanale IRC, Wikisłownik na miejscu), swobodnie dopasowując go do potrzeb swojej społeczności
Słownik prawdy i zdrowego rozsądku - wydrukowany ebook, przygotowany przez Zdzislawa i rozdany uczestnikom. Stanowi wyjątkową pamiątkę z konferencji, a jednocześnie jest praktycznym przykładem na wykorzystanie zasobów wolnej biblioteki. Ze względu na relatywnie niski koszt przygotowania tego gadżetu (150 zł) można rozważyć wykorzystanie podobnego pomysłu w przyszłości, aby lepiej zapoznawać całość polskiej społeczności z projektem siostrzanym, który rozwija się świetnie, a mimo to nie jest dobrze znany wielu polskim wikimedianom
wypełniający ankietę chwalili w komentarzach kameralność zlotu i opiekę oraz wsparcie ze strony Stowarzyszenia
oryginalne, dobrze wykonane identyfikatory - podczas zlotu pozwalały zidentyfikować uczestników i rozpoznać, z którego są projektu, a po nim - ze względu na swoje wykonanie - będą ciekawą pamiątką
koszulki i notesy - po raz pierwszy Wikiźródła i Wikisłownik miały gadżety wykonane specjalnie dla siebie, z logotypem tylko swojego projektu. Oprócz wartości promocyjnej, miały one wartość motywacyjną

Co udało się częściowo?

Zlot nieznacznie zwiększył zainteresowanie uczestników działalnością Stowarzyszenia - zwiększenie zainteresowania zadeklarowało 64% wypełniających ankiety
choć wystawa była oceniana pozytywnie, można było dołożyć do programu jakiś punkt związany z bibliotekami albo muzeami literackimi Poznania

Co mogliśmy zrobić lepiej?

zabrakło naklejek dla osób, które nie chciały być fotografowane
sala konferencyjna była zbyt mała, aby oba projekty mogły komfortowo w niej pracować, Słownik musiał przenieść się do stolika w hotelowym lobby; dało się w ten sposób pracować, ale było to na pewno mniej komfortowe
przydałoby się więcej przedłużaczy i przejściówki do rzutnika (choć hotel zapewnił, że rzutnik ma wejście i VGA i HDMI)
można było wynająć salę w hotelu również na wieczór, żeby uczestnicy mogli w niej prowadzić nocne dyskusje i prace

Co możemy zrobić w przyszłości?

na ogólnopolskich zlotach ogólnych projekty siostrzane powinny mieć możliwość zarezerwowania jednej z sal konferencyjnych na jakiś czas wyłącznie dla siebie
w przypadku tego typu konferencji program nie potrzebuje określonego komitetu ani nadzoru Stowarzyszenia, społeczność radzi sobie z tym zadaniem dużo lepiej niż Stowarzyszenie mogłoby

Budżet

Budżet konferencji został ujęty w UZ 2017-43, dodatkowo część gadżetów pochodzi z UZ 2017-45

Wydatek	Kwota	Uwagi
Sala konferencyjna	798 zł
Usługi gastronomiczne w hotelu	2838 zł	Obejmowało kolację, dwa obiady, przerwy kawowe w sobotę i niedzielę
Kolacja poza hotelem	987 zł
Noclegi	4222 zł	Pokoje dwuosobowe, śniadanie w cenie pokoju
Bilety MPK dla uczestników	69 zł
Bilety na wystawę w CK Zamek	255 zł	Bilety grupowe w obniżonej cenie 15 zł/os + bilet zerowy dla opiekuna
Książka dla uczestników	150 zł
Identyfikatory (etui, smycze, wydruk)	160,88 zł	Zamówienie obejmowała 100 szt. etui, 48 gr./szt. Zużyto 20, pozostałe przechodzą do użycia na Zlocie Zimowym
Notesy	432,35	Początkowo miały być częścią budżetu na gadżety, ale ze względu na duże oszczędności w budżecie, włączono je tutaj. Rozdano ok. 25 szt. Reszta zostanie w bazie gadżetów biura
Łącznie	9912,23
Rozliczenie	87,77 zł reszty z uchwały

Dodatkowo uczestnicy otrzymali koszulki finansowane z UZ 2017-45. Koszt: 861, 54 zł.

Przebieg organizacji

koniec lipca - początek sierpnia 2017 - zbieranie ofert hoteli, sal, cateringu i omówienie ich z przedstawicielami Wikiźródeł
sierpień - zaproszenie Wikisłownika, rozmowy ze społecznością
12 września - uchwała zarządu (UZ 2017-43)
13 września otwarcie zapisów
wrzesień/początek października - zamawianie gadżetów, organizacja sobotniego wyjścia na wystawę + kolacji
15 października - zamknięcie zapisów
27-29 października - konferencja

Raport merytoryczny

Wikiźródła

Dzień pierwszy, czyli piątek przeznaczony był na sprawy organizacyjne, zapoznanie się użytkowników oraz dyskusje w małych zespołach na tematy związane bezpośrednio z projektem i bardziej ogólne. Odbywało się one w holu hotelu, do późnych godzin wieczornych.

Dzień drugi (sobota).

Tworzenie i edycja plików DjVu za pomocą djvulibre

Właściwe obrady w sali konferencyjnej rozpoczęły się po śniadaniu techniczną prezentacją Ankry’ego dotycząca oprogramowania djvulibre służącego do tworzenia i modyfikacji plików DjVu. Omówiono oraz przedawniono przykłady realizacji wybranych funkcji oprogramowania wspomagających proces przygotowywania i edycji plików DjVu, użytecznych w procesie przygotowywania stron Indeksów pozycji rozszerzenia Proofread na Wikiźródłach. Jako, że wykorzystywanie rozszerzenia Proofread jest obecnie preferowanym sposobem wprowadzania treści w Wikiźródłach prezentacja jako cenne źródło informacji spotkała się z dużym zainteresowaniem.

W ramach krótkiej dyskusji dotyczącej technicznych aspektów związanych z przygotowywaniem plików dla rozszerzenia proofread głos zabrała Wieralee prezentując oprogramowanie przydatne we wstępnej obróbce grafik na potrzeby Wikiźródeł, w ramach której pokazała także sposoby parametryzacji i przykłady wykorzystania.

Raport sprzedaży — rzecz o e-bookach

Następnie głos zabrał Zdzislaw, który omówił rolę e-booków, jako jedną z podstawowych form udostępniania utworów przez Wikiźródła, w tym e-booków tworzonych w ramach Wikiźródeł, w ogólnym rynku książek. Przedstawiono zarys ewolucji Źródeł w kierunku e-booków, zaprezentowano statystyki pobrań utworów w podziale na formaty oraz porównanie polskich źródeł z czołówką światową. Pokazano także proces tworzenia e-booków. W czasie podsumowania prezentacji Zdzisław rozdał obecnym na zlocie edytorom wydrukowaną w profesjonalnej drukarni książkę-eBook z Wikiźródeł, czym sprawił wszystkim ogromną niespodziankę. Była to książka Kazimierza Bartoszewicza pt. „Słownik prawdy i zdrowego rozsądku” (e-Book w wersji elektronicznej można pobrać ze strony Wikiźródeł). Dwa nadwyżkowe egzemplarze zostały przekazane w depozyt Magalii, w celu ewentualnego wykorzystania w przyszłości np. jako nagrody w konkursach. Prezentację podsumowała krótka dyskusja o dalszych kierunkach rozwoju eksporterów treści z Wikiźródeł i potencjale udostępnienia funkcji eksportu plików gotowych dla drukarni. Społeczność wraziła poparcie do kontynuowania prac związanych z technicznymi aspektami eksporterów e-booków jako strategicznych działań w obszarze udostępniania treści.

Pogoń czy ucieczka — co i jak widać w innych językach

W kolejnej prezentacji Zdzisław przedstawił polskojęzyczne Wikiźródła na tle innych projektów Wikisource. Porównano i omówiono techniczne rozwiązania stosowane w największych projektach (fr, en i it), w szczególności w obszarach sposobu i ułatwień edycji w rozszerzeniu proofread, prezentacji treści i możliwości jej pobierania od strony czytelnika. Z zainteresowaniem spotkały się narzędzia typu czytaj jak na skanach, rozwijane przez społeczność włoskich wikiźródeł. W dyskusji postanowiono, iż warto rozpocząć prace nad ich implementacją na polskich źródłach. Przedstawiono porównanie statystyk dotyczących zawartości ilościowej. Okazało się, że wypadamy bardzo dobrze.

Pomimo tego, iż program uwzględniał bufory czasowe dla poszczególnych prezentacji, stopień zaangażowania w dyskusjach oraz zakres tematyczny spowodował przekroczenie zaplanowanych terminów. Zdecydowano o przeniesieniu części warsztatów na dzień kolejny.

Kategoryzacja

Następnie zabrała głos Ashaio przedstawiając jak biblioteki katalogują książki i jak my moglibyśmy to robić. Poruszono ważny problem związany z obecnym systemem kategorii w Wikiźródłach. Pokazano podejścia do kategorii tematycznych w innych wersjach językowych oraz system kategorii w Wolnych Lekturach. Prezentacji towarzyszyła dyskusja. Główny nacisk położono na próbę odpowiedzi na pytanie Jak uprościć system kategoryzowania utworów Wikiźródeł? Zgodzono się, iż poruszany problem, jako bardzo rzutujący na możliwości wyszukiwania treści na źródłach wymagać będzie rozwiązania w najbliższym czasie i stanowi ważny aspekt w strategii rozwoju.

Potem głos zabrał Bonvol wskazując, czego mamy na Wikiźródłach za dużo i czego być może powinniśmy się z projektu pozbyć. Tej prezentacji również towarzyszyła ożywiona dyskusja.

Kolejna dyskusja zainicjowana przez Borysa Kozielskiego dotyczyła Wikinagrań zrealizowanych i planowanych do realizacji n podstawie utworów z wikiźródeł. Omówiono zagadnienia związane z wartością nagrań dla projektów. Dyskusja dotyczyła preferencji dotyczących nagrań z rozróżnieniem na nagrania wysokiej jakości technicznej, czytane przez aktorów, lektorów, amatorów... W trakcie dyskusji przeprowadzono także ankiety, majce na celu zebranie opinii dotyczących przyszłości nagrań.

Dzień trzeci.

Dzień poświęcony głownie na aktywności związane z warsztatami i dyskusją nad bieżącymi sprawami technicznymi związanymi z projektem.

Omówiono i dopracowano kwestie związane ze zmianami sposobu prezentowania oznaczonych błędów w druku z zastosowaniem szablonów i modułu Korekty, szczególnie związane z dopracowaniem widoku w przestrzeni głównej.

Zebrano wstępne propozycje do pierwszej listy kanonu Wikiźródeł. Kanon, w postaci kolekcji, stanowić ma również przyszłą wizytówkę wikiźródeł.

Prowadzono także prace w ramach tzw. Sztafety mającej umożliwić ukończenie wybranych Indeksów.

Spotkanie było znakomitą okazją do bezpośrednich dyskusji i prac, zarówno nad bieżącymi problemami, jak i nakreśleniu strategicznych działań związanych z rozwojem projektu. Forma zlotu daje ogromną przewagę nad dyskusjami i próbami znalezienia rozwiązań z wykorzystaniem komunikacji w formie wiadomości pisanych na stronach dyskusji, czy nawet spotkań na kanale irc. Zlot pozwolił na określenie swoistej mapy przyszłych działań w projekcie, a mnogość tematów, zaangażowanie społeczności i związane z tym poślizgi czasowe pokazują potrzebę kolejnych spotkań w przyszłości.

Wikisłownik

Uczestnicy Wikisłownika byli mniej liczną grupą. Zdecydowali się odejść od typowej formy prezentacji i zrezygnować z gotowego programu. Zamiast tego ich spotkanie miało formę roboczą. Wikisłownikowcy pracowali nad wprowadzaniem konkretnych rozwiązań wewnątrz projektu. Rozwiązania te zostały wcześniej przedyskutowane przez społeczność i osiągnięto w ich sprawie konsensus, jednak zabrakło osób, które mogłyby je wprowadzić (rozwiązania te dotyczyły m.in. sposobu definiowania czasowników w aspekcie dokonanym). Na zlocie zmiany zostały ponownie przedyskutowane, uczestnicy otrzymali też pomoc techniczną Mastiego (w społeczności Wikisłownika są co prawda osoby o wysokich kompetencjach technicznych, jednak nie zawsze są aktywne i łatwo dostępne, a dzięki spotkaniu na żywo prace z taką osobą przebiegają znacznie lepiej). Niestety ze względu na problemy techniczne związane z funkcjonowaniem bota rozwiązań nie udało się skutecznie wprowadzić podczas zlotu. Ale dzięki niemu społeczność zajęła się nimi na nowo i zostaną one prawdopodobnie wprowadzone później.

Spotkanie miało też wartość integracyjną - uczestnicy mogli porozmawiać we własnym gronie na temat problemów projektu i podzielić się wspólną pracą. Rozważano również możliwości promowania projektu. Pod wpływem Źródłosłowu zdecydowano się na odświeżenie długo niemal nieaktywnej strony facebookowej słownika. Zyskała ona aktywnych opiekunów (Nostrix i Marek Mazurkiewicz) oraz nową formułę - publikowane są na niej estetyczne grafiki z ciekawostkami językowymi. Skutkiem Źródłosłowu jest również założenie strony, na której tego typu ciekawostki są gromadzone.